Een kerstverhaal: Het vuurspuwertje

Lambrecht Lambrechts was een groot verzamelaar van volksgebruiken, volksverhalen en volksmuziek. In de tijd dat hij in Hoeselt woonde, en later, toen hij van uit de verre Vlaanders zijn vakanties in Hoeselt doorbracht, doorkruiste hij de ganse regio. Hij genoot van de landschappen, observeerde de mensen, ging met hen op de boom zitten, die voor de poort lag, vroeg, praatte en luisterde. Urenlang hing hij aan de lippen van zijn vriend Elias Vrancken, herbergier en zadelmaker in het Dorp. Als geen ander kon Vrancken de romantische verhalen uit de Hoeseltse dorpsfolklore, de "zoâgen" en de spookverhalen die 's avonds rond de Leuvense stoof verteld werden, en de kleine dorpshistories en roddelverhalen aan de man brengen. En Lambrechts noteerde ijverig ...
Die ziel van Hoeselt was Lambrechts' inspiratiebron voor zijn literair oeuvre: zijn poëzie, zijn romans, maar vooral voor zijn novellen.

Ook zijn kerstnovelle, die wij u ter gelegenheid van Kertsmis 2008 willen aanbieden, speelt tegen de achtergrond van de aloude kerstgebruiken in Hoeselt. Hoeselt krijgt voor de gelegenheid de naam Melleveld mee.
Kerstavond en kerstnacht werd in familiekring doorgebracht. Er werd gekaart, er werd "gefriezelfrazeld" (over van alles en niets gepraat), er werd "aangebrande genever" of brandewijn gedronken en er werden boekweitkoeken gegeten. Om middernacht wenste iedereen iedereen een zalige Kerstmis. Er werd verder gevierd totdat, diep in de nacht, de klokken in de kerktoren hun Glorialiederen aanhieven en de blijde boodschap van kerktoren tot kerktoren werd doorgegeven.
Iedereen maakte zich dan op om naar de kaarsjesmis te gaan.

Lambrecht Lambrechts laat de hoofdrol aan een jonge, nog ongetrouwde onderwijzer, Jan Daelen, die zijn hart verloren heeft aan de mooie Tonia. Hij brengt zijn kerstavond door bij zijn grootmoeder, die aan de verre uitkant van het dorp woont. Voor de kenners: grootmoeder woonde in de Boskant, niet ver van de kerk van Romershoven, dat voor de gelegenheid de naam Bremmenvorst meekrijgt. De Boskanters gingen, omwille van de afstand, liever daar naar de mis, dan in hun eigen parochiekerk.
De tegenspeler, een breedsprakerig, geniepig en het-bloed-van-onder-de-nagels-halend addergebroed: Jefke Vermeylen. De titel van de novelle: Het Vuurspuwertje, verwijst naar alle hartvreterij die Jefke Vermeylen voortdurend uitbraakt, maar tegelijkertijd naar de "vuurzeikers" die tijdens de eindejaarsfeesten, althans bij de rijkeren, werden aangestoken om het keren van de zon te vieren.

Wij laten u meegenieten van hetgeen zich in Hoeselt afspeelde op een kerstnacht in het eerste decennium van de vorige eeuw en wensen u alvast vreugdevolle feesten en een nieuw jaar van vergeving, liefde, goedheid en vrede !



Piet Thoelen, namens gans de Hoeseltse Geschiedkundige Studiegroep en de mensen die elk op hun manier hun beste beentjes voorzetten in dit eerste jaar van www.hoeseltvrugger.be