De Mot en het Mottepark

DE MOT MET ONMIDDELLIJKE OMGEVING SEDERT MAART 1981 OFFICIEEL BESCHERMD

De meeste Hoeselaren kennen wel de typische « Mot »: een klein dichtbegroeid heuveltje, omringd met een watergracht, bezijden de Hulstraat, achter de hoeve Clercx, in het centrum van het dorp.

Minder bekend voor velen is het feit dat de Mot - zoals in vele dorpen - een geschiedkundig lidteken of overblijfsel is uit een oeroude tijd, toen de meer begoede mensen op het platteland, op een voor ons primitief overkomende manier, beveiliging zochten tegen rondtrekkende plunderaars en soldaten.

Minder bekend is eveneens dat de watergracht rond de Mot vroeger ter plaatse gevoed werd door een krachtige waterbron en tevens door water dat vanuit hogergelegen bronnen, langs greppeltjes, tot aan de terp vloeide en van daaruit langs een gracht terecht kwam in de vijver rond de Bethaniatoren, in het domein van de Zusters van de Voorzienigheid. Het «levend» karakter van dit water leidde ertoe dat, tot voor enkele tientallen jaren, alleen gedurende een zeer strenge winter, de watergracht rond « de Mot» dichtvroor. Recentere en gewijzigde vormen van grondbewerking en afwatering hebben de toevloed van bronwater merkbaar sterk afgeremd.

Het gebied, dat vetjes omlijnd is, werd, bij Ministerieel Besluit, « beschermd »

De Hoeseltse Mot, een kunstmatige heuvel, waarschijnlijk aangelegd in de Karolingische tijd, rond de 9de eeuw na Christus, was eertijds voorzien van een houten, later misschien een stenen toren: in geval van nood bood hij een toevlucht voor de omwonenden.

Omdat er tot op heden nooit officiële opgravingen ter plekke gebeurden en de overgeleverde teksten geen nadere gegevens brengen, is het onmogelijk meer te vernemen over deze « Mot ».

Meer dan ooit boeit deze «historische site» de historici. Sterker dan ooit verlangen zij dat deze zou beveiligd worden, vooral omdat zij gelegen is in « De Bergweiden », een grotendeels agrarisch gebied nabij de dorpskom, waar vroeg of laat een woonzone zou kunnen ontstaan.
De historische belangstelling voor «de Mot en onmiddellijke omgeving» heeft ertoe geleid dat, bij het uitwerken van het gewestplan voor deze site, dit belangrijk deel van «de Bergweiden» tegen ontmanteling of grondige wijziging werd beveiligd.

Deze maatregel ligt helemaal in de lijn van een van de allereerste algemene bedoelingen, geformuleerd bij de stichting van de Hoeseltse Geschiedkundige Studiegroep.

In het voorwoord op de eerste jaargang van « Het Hoeseltse Dorpsverleden » schreven we, op 15 oktober 1972:

"... in een tijd dat het oude Hoeselt van weleer, stuk voor stuk, dreigt te verdwijnen om plaats te maken voor een gemoderniseerde gemeente met eigen gelaat. Midden die algemene vernieuwingen is een zekere waakzaamheid gebonden om bepaalde waardevolle geschiedkundige overblijfselen ten allen prijze te vrijwaren. Een degelijke geschiedkundige informatie kan hiertoe bijdragen."

Hierbij, ter inlichting, de letterlijke versie van het Ministerieel Besluit van 2 maart 1981, dat een officiële bescherming van de Mot en onmiddellijke omgeving tot stand bracht.

Verheugend en waardevol is dat dit Ministerieel Besluit, door de regelingen die het voorziet, één van de historische plaatsen van onze gemeente beveiligt tegen noodlottige aftakeling en vernietiging.
Meteen blijft de mogelijkheid open om te gelegener tijd, onder leiding van deskundigen, aan oordeelkundig opgravingswerk te doen en zo deze stomme getuige uit ver vervlogen tijden eventueel te doen spreken.

Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg, Jozef II-straat 30, 1040 Brussel Onze referten: AM / AH Dossiernr.: 1147 Ministerieel Besluit tot vaststelling van het ontwerp van lijst van voor bescherming vatbare monumenten, stads- en dorpsgezichten Artikel 1: Wordt vastgesteld: het ontwerp van lijst van volgende voor bescherming vatbare onroerende goederen: 1° Monument: « De Mot », met inbegrip van de gracht, bekend ten kadaster: Hoeselt, sectie E, perceelnummers 123 en 122 B, eigendom van: (hier volgen de namen en adressen van de 20 eigenaars, uit de families Lathuy en Lavigne) 2° Dorpsgezicht: « De Mot », met onmiddellijke omgeving, zoals afgebakend op bijgaand plan. Artikel 2: Onverminderd de bepalingen van het Koninklijk besluit van 6 december 1976, tot bepaling van de algemene voorschriften inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten, worden voor de behartiging van het algemeen belang de volgende beperkingen aan de rechten van de eigenaars gesteld: behoudens geldig verleende machtiging, overeenkomstig de bepalingen van het artikel 5 van het decreet van 3 maart 1976, is het verboden: 1. op de hogervermelde percelen de werken uit te voeren, vermeld in artikel 44 van de Wet van 29 maart 1962, houdende organisatie van ruimtelijke ordening en stedebouw; 2. de ordonnantie en het uitzicht van de percelen en van de zich erop bevindende onroerende goederen te wijzigen. Artikel 3: In afwijking van de bepalingen, vermeld onder artikel 2 van onderhavig besluit, is het toegelaten: 1. de begroeiing van de heuvel te verwijderen, mits de hellingen met gras te bezaaien, ten einde erosie te voorkomen. Wanneer de beplanting verwijderd wordt, moet dit met de nodige zorg gebeuren: de stammen dienen boven de grond te worden afgezaagd om de daaronder liggende archeologische bodem niet te beschadigen. 2. de fruitbomen en de canadapopulieren van de omgeving te verwijderen, wanneer dit nodig blijkt. 3. opgravingen te verrichten, mits het reliëf van het terrein, na beëindiging van het onderzoek, terug in zijn oorspronkelijke staat hersteld wordt. Brussel, 2 maart 1981 Voor eensluidend afschrift. F. Van Lancker, Staatssecretaris voor de Vlaamse Gemeenschap.